ΜΑΘΗΜΑ XXXVIII, LECTIO DUODEQUADRAGESIMA

Η ΜΟΙΡΑ ΤΗΣ ΚΑΙΚΙΛΙΑΣ

Caecilia

ΚΕΙΜΕΝΟ 38

Caecilia, uxor Metelli, dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis, ipsa fecit omen. Nam in sacello quodam nocte cum sororis filia persedebat expectabatque dum aliqua vox congruens proposito audiretur. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet. Tum Caecilia puellae dixit: « ego libenter tibi mea sede cedo ». Hoc dictum paulo post res ipsa confirmavit. Nam mortua est Caecilia, quam Metellus, dum vixit, multum amavit; postea is puellam in matrimonium duxit.

Metellus

  ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ενώ η Καικιλία, η γυναίκα του Μετέλλου, επιδίωκε την εμφάνιση γαμήλιου οιωνού για την κόρη της αδερφής της σύμφωνα με τις πατροπαράδοτες συνήθειες, δημιούργησε η ίδια τον οιωνό. Μια νύχτα δηλαδή καθόταν σε ένα ιερό με την κόρη της αδερφής της και περίμενε μέχρι να ακουστεί κάποια φωνή που να ανταποκρινόταν στο σκοπό τους. Κάποτε η κοπέλα, κουρασμένη από την πολλή ορθοστασία, ζήτησε από τη θεία της να της παραχωρήσει για λίγο τη «θέση» της. Τότε η Καικιλία της είπε: «Ευχαρίστως σου παραχωρώ τη θέση μου». Λίγο αργότερα τα ίδια τα πράγματα επαλήθευσαν τα λόγια αυτά. Πέθανε δηλαδή η Καικιλία, που, όσο ζούσε, ο Μέτελλος την αγάπησε πολύ. Έπειτα ο Μέτελλος παντρεύτηκε την κοπέλα.

Sacellum

 ΣΥΝΤΑΞΗ

Caecilia: Υ στα petit, fecit

uxor: παράθεση στο Caecilia

Metelli: γενική κτητική στο uxor

more: αφαιρετική του τρόπου

prisco: επιθετικός προσδιορισμός στο more

omen: A στο petit

nuptiale: επιθετικός προσδιορισμός στο omen

petit: ρήμα

filiae: δοτική χαριστική

sororis: γενική κτητική στο filiae

ipsa: Υ ή επιθετικός προσδιορισμός στο εννοούμενο Υ Caecilia

fecit: ρήμα

omen: Α στο fecit

in sacello: εμπρόθετος στάσης σε τόπο

quodam: επιθετικός προσδιορισμός στο sacello

nocte: αφαιρετική του χρόνου

cum filia: εμπρόθετος της κοινωνίας

sororis: γενική κτητική στο filia
Caecilia ή ea: Υ στα persedebat και expectabat
persedebat: ρήμα

expectabatque: ρήμα

aliqua: επιθετικός προσδιορισμός στο vox

vox: Υ στο audiretur

congruens: επθετική μετοχή

proposito: Α στη μετοχή congruens

audiretur: ρήμα

Tandem: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου

puella: Υ στο rogavit

longā: επιθετικός προσδιορισμός στο mora

morā: αφαιρετική της αιτίας

standi: γενική γερουνδίου ως κτητική ή ως συμπλήρωμα ουσιαστικού

fessa: επιρρηματικό κατηγορούμενο τρόπου ή αιτιολογική μετοχή

rogavit: ρήμα

materteram: Α στο rogavit

sibi: δοτική προσωπική χαριστική

paulisper: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου

loco: Α στο cederet

cederet: ρήμα

Tum: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου

Caecilia: Υ στο dixit

puellae: Α στο dixit

dixit: ρήμα

ego: Υ στο cedo

libenter: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου

tibi: δοτική προσωπική χαριστική στο cedo

meā: επιθετικός προσδιορισμός στο sede

sede: A  στο cedo

cedo: ρήμα

Hoc: επιθετικός προσδιορισμός στο dictum

dictum: Α στο confirmavit

paulo: αφαιρετική του μέτρου

post: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου

res: Υ στο confirmavit

ipsa: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο res

confirmavit: ρήμα

mortua est: ρήμα

Caecilia: Υ στα mortua est, vixit

quam: A στο amavit

Metellus: Υ στο amavit

vixit: ρήμα

multum: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού

amavit: ρήμα

postea: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου

is: Υ στο duxit

puellam: A στο duxit

in matrimonium: εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης ή του σκοπού

duxit: ρήμα

 ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis: Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, προσδιορίζει χρονικά την πράξη ή κατάσταση που περιγράφει το ρήμα της πρότασης Caecilia, uxor Metelli, ipsa fecit omen. Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο dum και εκφέρεται πάντα με ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ, αν και αναφέρεται στο παρελθόν (λατινισμός του dum) και δηλώνει το σύγχρονο, και ειδικότερα μια συνεχιζόμενη πράξη, στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη. Η Δευτερεύουσα πρόταση λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στην κύρια πρόταση.

dum aliqua vox congruens proposito audiretur: Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, προσδιορίζει χρονικά την πράξη ή κατάσταση που περιγράφουν τα ρήματα των προτάσεων Nam in sacello quodam nocte cum sororis filia persedebat expectabatque. Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο dum και εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, επειδή η πράξη περιγράφεται ως προσδοκία (ή επιδίωξη),χρόνου παρατατικού (audiretur), γιατί εξαρτάται από ρήμα χρόνου παρατατικού (persedebat expectabatque) . Εκφράζει κάτι το υστερόχρονο. Η Δευτερεύουσα πρόταση λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στην κύρια πρόταση.

ut sibi paulisper loco cederet: Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση· εξαρτάται από ρήμα που σημαίνει βούληση, της οποίας το περιεχόμενο εκφράζει. Εισάγεται με το βουλητικό σύνδεσμο ut, επειδή είναι καταφατική, και εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, επειδή το περιεχόμενό της είναι απλώς επιθυμητό, χρόνου παρατατικού (cederet), γιατί εξαρτάται από ρήμα χρόνου ιστορικού. Λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα rogavit.

quam Metellus multum amavit: Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική προσδιοριστική πρόταση με όρο αναφοράς το Caecilia. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quam, εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ (παρακειμένου), γιατί δηλώνει το πραγματικό.

dum vixit: Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, προσδιορίζει χρονικά την πράξη ή κατάσταση που περιγράφει το ρήμα της πρότασης (quam… amavit). Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο dum και εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ, επειδή εκφράζει μόνο το χρόνο και τίποτε άλλο και δηλώνει κάτι το σύγχρονο, και ειδικότερα την παράλληλη διάρκεια. Η Δευτερεύουσα πρόταση λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στην πρόταση quam… amavit.