Η ΠΟΡΚΙΑ ΚΑΙ Ο ΒΡΟΥΤΟΣ
Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium quasi unguium resecandorum causa poposcit eoque velut forte elapso se vulneravit. Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit, quod tonsoris praeripuisset officium. Cui secreto Porcia «non est hoc» inquit «temerarium factum meum, sed certissimum indicium amoris mei erga te tale consilium molientem: experiri enim volui, quam aequo animo me ferro essem interemptura, si tibi consilium non ex sententia cassisset».
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Σαν έμαθε η
Πορκία, η γυναίκα του Βρούτου, το σχέδιο του άντρα της να δολοφονήσει τον
Καίσαρα[1], ζήτησε ένα ξυράφι
μανικιουρίστα τάχα για να κόψει τα νύχια της και αυτοτραυματίστηκε[2] μ` αυτό καθώς[3] της γλίστρησε δήθεν τυχαία.
Έπειτα ο Βρούτος, που οι υπηρέτριες τον κάλεσαν στην κρεβατοκάμαρά της με
ξεφωνητά, ήρθε για να τη μαλώσει που τάχα[4]
είχε κλέψει την τέχνη του μανικιουρίστα. Τότε η Πορκία του είπε κρυφά: «Αυτό
που έκανα[5] δεν ήταν πράξη ασυλλόγιστη,
αλλά μια ξεκάθαρη απόδειξη της αγάπης μου για σένα που ετοιμάζεις[6] τέτοιο σχέδιο. Θέλησα δηλαδή
να δοκιμάσω με πόση ηρεμία θα σκοτωνόμουνα με το ξίφος, αν το σχέδιό σου δεν
είχε αίσια έκβαση[7]».
ΣΥΝΤΑΞΗ
Porcia: Υ στο cognovisset
Bruti: γενική κτητική στο uxor
uxor: παράθεση στο Porcia
viri: γενική υποκειμενική στο consilium
sui: επιθετικός προσδιορισμός στο viri
consilium: Α στο cognovisset
de interficiendo: εμπρόθετη αφαιρετική γερουνδίου που δηλώνει την αναφορά. Έχουμε
υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη· πριν την έλξη η φράση θα είχε ως εξής: de interficiendo Caesarem. Θα είχαμε, δηλαδή, εμπρόθετη αφαιρετική
του γερουνδίου με αντικείμενο σε αιτιατική, που απαιτεί γερουνδιακή έλξη.
Caesare: Υ στο interficiendo
cognovisset: ρήμα
cultellum: A στο poposcit
tonsorium: επιθετικός προσδιορισμός στο cultellum
unguium: Υ στο resecandorum
resecandorum causa: εμπρόθετη γενική γερουνδιακού που δηλώνει το σκοπό (αναστροφή πρόθεσης). Έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη· πριν την έλξη η φράση θα είχε ως εξής: causa resecandi ungues. Θα είχαμε, δηλαδή, εμπρόθετη γενική γερουνδίου με αντικείμενο σε αιτιατική, που απαιτεί γερουνδιακή έλξη.
poposcit: ρήμα
eoque: αφαιρετική του οργάνου
forte: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου
elapso: αιτιολογική μετοχή υποκειμενιικής αιτιολογίας (επειδή προηγείται το velut), συνημμένη στο eo. Δηλώνει το προτερόχρονο. Ανάλυση μετοχής: quod is elapsus esset.
se: Α στο vulneravit (άμεση αυτοπάθεια)
vulneravit: ρήμα
Clamore: αφαιρετική του ποιητικού αιτίου στη μετοχή vocatus
deinde: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου
ancillarum: γενική υποκειμενική στο clamore
in cubiculum: εμπρόθετος της κίνησης σε τόπο
vocatus: χρονική μετοχή
Brutus: Υ στο venit
ad obiurgandam: εμπρόθετο γερουνδιακό που δηλώνει σκοπό στο ρήμα venit. Έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη· πριν την έλξη η φράση θα είχε ως εξής: ad obiurgandum eam. Θα είχαμε, δηλαδή, εμπρόθετη αιτιατική γερουνδίου με αντικείμενο σε αιτιατική, που απαιτεί γερουνδιακή έλξη.
eam: Υ στο obiurgandam venit: ρήμα
tonsoris: γενική κτητική στο officium
praeripuisset: ρήμα
officium: Α στο praeripuisset
Cui: A στο inquit
secreto: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου
Porcia: Υ στο inquit
non est: ρήμα
hoc: Υ στο non est
inquit: ρήμα
temerarium: επιθετικός προσδιορισμός στο factum
factum: Κ στο hoc
meum: επιθετικός προσδιορισμός στο factum
certissimum: επιθετικός προσδιορισμός στο indicium
indicium: Κ στο hoc
amoris: γενική αντικειμενική στο indicium
mei: επιθετκός προσδιορισμός στο amoris
erga te: εμπρόθετος προσδιορισμός φιλικής διάθεσης στο amoris
tale: επιθετικός προσδιορισμός στο consilium
consilium: A στο molientem
molientem:επιθετική μετοχή
experiri: τελικό απαρέμφατο, Α στο volui
volui: ρήμα
quam: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού
aequo: επιθετικός προσδιορισμός στο animo
animo: αφαιρετική οργανική του τρόπου
me: Α στο interemptura essem
ferro: αφαιρετική του οργάνου
essem interemptura: ρήμα (ενεργητική περιφραστική συζυγία - υποτακτική παρατατικού)
tibi: δοτική προσωπική αντιχαριστική
consilium: Υ στο cessisset
ex sententia: εμπρόθετος τρόπου
non cessisset: ρήμα
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με ρήμα το poposcit. Εισάγεται με τον ιστορικό-διηγηματικό cum, ο οποίος υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια και δημιουργεί ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, που κάνει φανερό τον ρόλο του υποκειμενικού στοιχείου. Συγκεκριμένα, με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ υπερσυντελίκου (cognovisset), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (poposcit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
quasi unguium resecandorum causa: βραχυλογική φράση που εκφράζει παραβολή. Ισοδυναμεί με την υποθετική-παραβολική πρόταση: quasi (Porcia) unguium resecandorum causa cultellum posceret: Λειτουργεί ως β’ όρος σύγκρισης (α’ όρος σύγκρισης είναι η κύρια πρόταση με ρήμα το poposcit). Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο quasi και εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική πράξη ή κατάσταση. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ παρατατικού (posceret), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (poposcit), για να δηλώσει το σύγχρονο στο παρελθόν.
quod tonsoris praeripuisset officium: δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με ρήμα το venit. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod και εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, γιατί εκφράζει υποκειμενική αιτιολογία. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ υπερσυντελίκου (praeripuisset), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (venit) και δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν.
quam aequo animo me ferro essem interemptura: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση, μερικής αγνοίας, που λειτουργεί ως αντικείμενο του απαρεμφάτου experiri. Εισάγεται με τo ερωτηματικό επίρρημα quam και εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της δευτερεύουσας πρότασης. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ παρατατικού ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας (essem interemptura), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου, (volui, μέσω του απαρεμφάτου experiri), και δηλώνεται το υστερόχρονο στο παρελθόν.
si tibi consilium non ex sententia cessisset»: δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί είναι καταφατική. Με εξάρτηση από το experiri, που με τη σειρά του εξαρτάται από το volui, σχηματίζεται εξαρτημένος υποθετικός λόγος της ανοικτής υπόθεσης (1ο είδος) στο μέλλον. Συγκεκριμένα, στην υπόθεση έχουμε ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ υπερσυντελίκου (cessisset) και στην απόδοση πλάγια ερωτηματική πρόταση (quam aequo animo me ferro essem interemptura).
Τροπή σε ανεξάρτητο υποθετικό λόγο:
Υπόθεση: si […] non ex sententia cesserit (οριστική συντελεσμένου μέλλοντα)
Απόδοση: quam […] interimam? (ευθεία ερώτηση – οριστική μέλλοντα)
Ή quam […] interimam / interptura sim? (απορηματική υποτακτική)
