ΤΟ ΕΛΑΦΙ ΤΟΥ ΣΕΡΤΩΡΙΟΥ
Cerva alba eximiae pulchritudinis Sertorio a Lusitano quodam dono data erat. Sertorius omnibus persuasit cervam instinctam numine Dianae, conloqui secum et docere, quae utilia factu essent. Si quid durius ei videbatur, quod imperandum militibus esset, a cerva sese monitum esse praedicabat. Ea cerva quodam die fugit et perisse credita est. Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse, Sertorius eum iussit tacere; praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus esset. Postridie eius diei Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis visum in somno sibi esse cervam, quae perisset, ad se reverti. Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset, admiratio magna orta est.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Κάποιος Λουζιτανός είχε δώσει στο Σερτώριο για
δώρο ένα πολύ όμορφο άσπρο ελάφι[1].
Ο Σερτώριος τους έπεισε όλους πως το ελάφι κατευθυνόταν από τη θεά Άρτεμη[2]
και μιλούσε μαζί του και του υπεδείκνυε τι ήταν χρήσιμο να κάνει. Αν του φαινόταν
πως έπρεπε να δώσει κάποια διαταγή στους στρατιώτες του που ήταν σκληρότερη από
τις συνηθισμένες, διακήρυττε πως τον είχε συμβουλέψει το ελάφι. Το ελάφι αυτό
έφυγε κάποια μέρα και πίστεψαν πως είχε πεθάνει. Όταν κάποιος ανάγγειλε στο
Σερτώριο πως το ελάφι είχε βρεθεί, ο Σερτώριος τον διέταξε να το κρατήσει μυστικό[3].
Ακόμη του έδωσε οδηγίες να το αφήσει ξαφνικά ελεύθερο την επομένη στο μέρος
όπου θα βρισκόταν αυτός και οι φίλοι του. Την άλλη ημέρα ο Σερτώριος δέχτηκε
τους φίλους του στην κρεβατοκάμαρά του και τους είπε πως είχε δει στον ύπνο του
ότι το ελάφι που είχε πεθάνει ξαναγύρισε κοντά του. Όταν το ελάφι αφέθηκε ελεύθερο
από το δούλο και όρμησε στην κρεβατοκάμαρά του, προκάλεσε μεγάλη κατάπληξη[4].
[1]
ένα άσπρο ελάφι εξαιρετικής ομορφιάς
[2]
από τη βούληση της Άρτεμης
[3]
να σωπάσει
[4]
γεννήθηκε μεγάλος θαυμασμός
ΣΥΝΤΑΞΗ
Cerva: Υ στο data erat
alba: επιθετικός προσδιορισμός στο cerva
eximiae: επιθετικός προσδιορισμός στο pulchritudinis
pulchritudinis: γενική της ιδιότητας
Sertorio: Α στο data erat
a Lusitano: εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου
quodam: επιθετικός προσδιορισμός στο Lusitano
dono: δοτική κατηγορηματική του σκοπού
data erat: ρήμα
Sertorius: Υ στο persuasit
omnibus: έμμεσο A στο persuasit
persuasit: ρήμα
cervam: Υ στα conloqui, docere
instinctam: αιτιολογική μετοχή
numine: αφαιρετική του ποιητικού αιτίου
Dianae: γενική υποκειμενική στο numine
conloqui: ειδικό απαρέμφατο, άμεσο Α στο persuasit
secum: εμπρόθετος προσδιορισμός της κοινωνίας (αντιστροφή πρόθεσης)
docere: ειδικό απαρέμφατο, άμεσο Α στο persuasit
quae: Υ στο essent
utilia: K στο quae
factu: αφαιρετική σουπίνου που δηλώνει την αναφορά
essent: ρήμα
quid:
υποκείμενο στο εννοούμενο esse.
durius:
κατηγορούμενο υποκειμένου (μέσω του εννοούμενου esse) (απόλυτη σύγκριση).
ei: δοτική
προσωπική.
videbatur: ρήμα, εδώ απρόσωπο.
(esse):
εννοούμενο υποκείμενο ρήματος στο απρόσωπο videbatur, ειδικό απαρέμφατο.
quod: Υ στο imperandum esset
imperandum esset: ρήμα (παθητική περιφραστική συζυγία)
militibus: Α στο imperandum esset
(ei = Sertorio):
εννοούμενη δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου.
Ισοδύναμη έκφραση περιφραστικά με debeo+απαρέμφατο: quod is militibus
imperare deberet
a cerva: εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου
sese: Υ στο monitum esse
monitum esse: ειδικό απαρέμφατο, Α στο praedicabat
praedicabat: ρήμα
Ea: επιθετικός προσδιορισμός στο cerva
cerva: Y στο fugit
quodam: επιθετικός προσδιορισμός στο die
die: αφαιρετική του χρόνου
fugit: ρήμα
perisse: ειδικό απαρέμφατο, Α στο credita est
credita est: ρήμα
cerva:
εννοούμενο υποκείμενο απαρεμφάτου (ταυτοπροσωπία: το υποκείμενο του ειδικού
απαρεμφάτου εννοείται σε ονομαστική, επειδή το απαρέμφατο εξαρτάται από
προσωπικό δοξαστικό ρήμα παθητικής φωνής, credita est· άρση του λατινισμού).
aliquis: Υ στο nuntiavisset
Sertorio: A έμμεσο στο nuntiavisset
nuntiavisset: ρήμα
cervam: Υ στο inventam esse
inventam esse: ειδικό απαρέμφατο, Α άμεσο στο nuntiavisset
Sertorius: Υ στο iussit
eum: A στο iussit και Υ στο tacere
iussit: ρήμα
tacere: τελικό απαρέμφατο, Α στο iussit
praeterea: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού (της προσθήκης)
praecepit: ρήμα
eam: Α στο emitteret
postero: επιθετικός προσδιορισμός στο die
die: αφαιρετική του χρόνου
repente: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου
in locum: εμπρόθετος προσδιορισμός κίνησης σε τόπο
eum: επιθετικός προσδιορισμός στο locum
emitteret: ρήμα
in quo: εμπρόθετος προσδιορισμός στάσης σε τόπο
ipse: Υ στο futurus esset
cum amicis: εμπρόθετος προσδιορισμός της κοινωνίας
futurus esse: ρήμα
Postridie: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου
eius: επιθετικός προσδιορισμός στο diei
diei: γενική ως συμπλήρωμα ή της αναφοράς του postridie
Sertorius: Y στο dixit
admissis: αφαιρετική απόλυτη χρονική μετοχή
amicis: Υ στο admissis
in cubiculum: εμπρόθετος προσδιορισμός στάσης σε τόπο
suum: επιθετικός προσδιορισμός στο cubiculum
dixit: ρήμα
eis: Α έμμεσο στο dixit
visum esse: ειδικό απαρέμφατο, Α άμεσο στο dixit
in somno: εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης
sibi: δοτική προσωπική
cervam: Υ στο reverti
quae: Y στο perisset
perisset: ρήμα
ad se: εμπρόθετος προσδιορισμός κίνησης σε πρόσωπο
reverti: ειδικό απαρέμφατο, Υ στο visum esse
cerva: Υ στο introrupisset
emissa: χρονική μετοχή
a servo: εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου
in cubiculum: εμπρόθετος προσδιορισμός του τόπου
Sertorii: γενική κτητική στο cubiculum
introrupisset: ρήμα
admiratio: Υ στο orta est
magna: επιθετικός προσδιορισμός στο admiratio
orta est: ρήμα
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
quae utilia factu essent: δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση, μερικής αγνοίας, ως έμμεσο αντικείμενο στο docere· εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quae, εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, (essent), όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές, αφού θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης· συγκεκριμένα με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (persuasit μέσω του docere) και εκφράζει το σύγχρονο στο παρελθόν.
Si quid durius ei videbatur: δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση· εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si ως καταφατική, εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ παρατατικού. Ο υποθετικός λόγος είναι: Υπόθεση: Si videbatur Απόδοση: praedicabat και δηλώνει την ανοιχτή υπόθεση στο παρελθόν.
quod imperandum militibus esset: δευτερεύουσα αναφορική επιθετική προσδιοριστική πρόταση στο quid· εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quod, εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, λόγω πλαγίου λόγου και συγκεκριμένα με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ παρατατικού (imperandum esset), γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (videbatur) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της κύριας πρότασης iussit· εισάγεται με τον ιστορικό - διηγηματικό σύνδεσμο cum (υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας και δευτερεύουσας· δημιουργεί μια σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσά τους· είναι φανερός εδώ ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου της υποτακτικής). Εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ υπερσυντελίκου nuntiavisset, για πράξη προτερόχρονη.
ut eam postero die repente in eum locum emitteret: δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση που λειτουργεί ως αντικείμενο στο ρήμα praecepit· εισάγεται με το βουλητικό σύνδεσμο ut επειδή είναι καταφατική, εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, γιατί το περιεχόμενό της είναι κάτι το επιθυμητό, και συγκεκριμένα με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ παρατατικού (emitteret), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (praecepit) και εκφράζει το σύγχρονο στο παρελθόν. Έχουμε ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων, γιατί η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση).
in quo ipse cum amicis futurus esset: δευτερεύουσα αναφορική επιθετική προσδιοριστική πρόταση στο locum· εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quo (εμπρόθετη εισαγωγή), εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ λόγω πλαγίου λόγου και συγκεκριμένα με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ παρατατικού ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας (futurus esset), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (το emitteret που εξαρτάται από το praecepit) και δηλώνει το υστερόχρονο στο παρελθόν.
quae perisset: δευτερεύουσα αναφορική επιθετική προσδιοριστική πρόταση στο cervam· εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae, εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ λόγω πλαγίου λόγου και συγκεκριμένα με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ υπερσυντέλικου (perisset), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (dixit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της κύριας πρότασης orta est· εισάγεται με τον ιστορικό - διηγηματικό σύνδεσμο cum (υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας και δευτερεύουσας· δημιουργεί μια σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσά τους· είναι φανερός εδώ ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου της υποτακτικής). Εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ υπερσυντελίκου nuntiavisset, για πράξη προτερόχρονη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου