ΜΑΘΗΜΑ XLIII LECTIO TERTIA ET QUADRAGESIMA

Η ΟΡΓΗ ΤΗΣ ΜΑΝΑΣ

Coriolanus et Veturia

ΚΕΙΜΕΝΟ 43

Num ad hostem veni et captiva in castris tuis sum ? In hoc me longa vita et infelix senecta traxit, ut primum exsulem deinde hostem te viderem ? Qui potuisti populari hanc terram, quae te genuit atque aluit ? Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit ? Quamvis infesto et minaci animo perveneras, cur, cum in conspectu Roma fuit, tibi non succurit: «intra illa moenia domus ac penates mei sunt, mater coniunx liberique»? Ergo ego nisi peperissem, Roma non oppugnaretur; nisi filium haberem, libera in libera patria mortua essem. Ego nihil iam pati possum nec diu miserrima futura sum: at contra hos, si pergis, aut immatura mors aut longa servitus manet.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Μήπως ήρθα σε εχθρό και είμαι αιχμάλωτη στο στρατόπεδό σου; Σε τέτοιο σημείο με κατάντησε η μακροζωία και τα έρμα γηρατειά μου, που να σε δω πρώτα εξόριστο και ύστερα εχθρό; Πώς μπόρεσες να ερημώσεις αυτή τη χώρα που σε γέννησε και σε ανάθρεψε; Δε σου πέρασε η οργή τη στιγμή που πατούσες τα σύνορα της πατρίδας σου; Παρόλο που είχες φτάσει με τόσο εχθρική και απειλητική διάθεση^[1] γιατί, σαν είδες τη Ρώμη, δεν πέρασε αυτή η ιδέα από το μυαλό σου: «Μέσα σε εκείνα τα τείχη βρίσκονται το σπίτι μου κι οι θεοί μου, η μάνα, η γυναίκα και τα παιδιά μου»; Αν λοιπόν εγώ δε σε γένναγα, η Ρώμη δε θα βρισκόταν πολιορκημένη· αν δε σε είχα γιο, θα πέθαινα λεύτερη δε λεύτερη πατρίδα. Εγώ τίποτε πια δεν μπορώ να πάθω κι ούτε θα είμαι τόσο δυστυχισμένη για πολύ ακόμη· αυτούς εδώ όμως, αν συνεχίσεις, τους περιμένει ή πρόωρος θάνατος ή μακρόχρονη σκλαβιά.

Coriolanus et Veturi

ΣΥΝΤΑΞΗ

ad hostem: εμπρόθετος προσδιορισμός της εχθρικής κατεύθυνσης σε πρόσωπο

veni: ρήμα

captiva: Κ στο ego

in castris: εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο

tuis: επιθετικός προσδιορισμός στο castris

sum: ρήμα

In hoc: εμπρόθετος προσδιορισμός της  κατάστασης

me: Α στο traxit

longa: επιθετικός προσδιορισμός στο vita

vita: Υ στο traxit

infelix: επιθετικός προσδιορισμός στο senecta

senecta: Υ στο traxit

traxit: ρήμα

primum: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου, χρονική σειρά

exsulem: Κ του te

deinde: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου, χρονική σειρά

hostem: Κ του te

te: Α στο viderem

viderem: ρήμα 
qui: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου

potuisti: ρήμα

tu: Υ στο potuisti

populari: τελικό απαρέμφατο, Α στο potuisti, ταυτοπροσωπία

hanc: επιθετικός προσδιορισμός στο terram

terram: Α στο populari

quae: Υ στο genuit

te: A στα genuit, aluit

genuit: ρήμα

atquae: Y στο aluit

aluit: ρήμα

tibi: Α στο cecidit (ή δοτική προσωπική ηθική)

ingredienti: χρονική μετοχή συνημμένη στο tibi (σύγχρονο)

fines: Α στο cecidit

patriae: γενική κτητική στο fines

ira: Υ στο cecidit

cecidit: ρήμα

infesto: επιθετικός προσδιορισμός στο animo

minaci: επιθετικός προσδιορισμός στο animo

animo: αφαιρετική του τρόπου

perveneras: ρήμα

in conspectu: εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης

Roma: Υ στο fuit

fuit: ρήμα

tibi: δοτική προσωπική

non succurit: ρήμα 
intra illa moenia domus ac penates mei sunt, mater coniunx liberique: η πρόταση λειτουργεί νοηματικά ως Υ του ρήματος

intra moenia: εμπρόθετος του τόπου

illa: επιθετικός προσδιορισμός στο moenia

domus: Υ στο sunt

penates: Υ στο sunt

mei: επιθετικός προσδιορισμός στο penates

sunt: ρήμα

mater: Υ στο sunt

coniunx: Υ στο sunt

liberique: Υ στο sunt

Ergo: παρατακτικός συμπερασματικός σύνδεσμος

ego: Υ στο peperissem

peperissem: ρήμα 
te: εννοούμενο Α του peperissem

Roma: Υ στο non oppugnaretur

non oppugnaretur: ρήμα

filium: Α στο haberem (ή Κ στο εννοούμενο te=Α στο haberem)

haberem: ρήμα

libera: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου

in patria: εμπρόθετος στάσης σε τόπο

libera: επιθετικός προσδιορισμός στο patria

mortua essem[1]: ρήμα

Ego: Υ στο possum

nihil: Α στο pati

iam: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου

pati: τελικό απαρέμφατο, Α στο possum, ταυτοπροσωπία

possum: ρήμα

diu: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου

miserrima: Κ στο ego

futura sum: ρήμα

contra: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου

hos: Α στο manet

pergis: ρήμα

immatura: επιθετικός προσδιορισμός στο mors

mors: Y στο manet

longa: επιθετικός προσδιορισμός στο servitus

servitus: Y στο manet

manet: ρήμα
[1] Άλλη σύνταξη που δεν την προτιμώ: essem: ρήμα, (ego): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος, libera: κατηγορούμενο στο εννοούμενο υποκείμενο ego, mortua: επιρρηματικό κατηγορούμενο του χρόνου στο εννοούμενο υποκείμενο ego

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ

Num... veni et captiva... sum? = Δύο ευθείες ερωτηματικές προτάσεις κρίσεως ολικής άγνοιας, απλές. Εισάγονται με το num, επειδή περιμένουμε αρνητική απάντηση και εκφέρονται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ, γιατί εκφράζουν κάτι το πραγματικό.

in hoc... traxit? = Ευθεία ερωτηματική πρόταση κρίσεως ολικής άγνοιας, απλή. Δεν εισάγεται με κανένα μόριο, επειδή θέλουμε να δώσουμε έμφαση. Εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ, γιατί εκφράζει κάτι το πραγματικό.

ut primum... viderem = δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση. Εισάγεται με τον ut, γιατί είναι καταφατική και εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, γιατί στη λατινική το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση, χρόνου παρατατικού, γιατί η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου (traxit). Προηγείται η δεικτική φράση in hoc. Αναφέρεται στο παρελθόν.

qui... terram? = Ευθεία ερωτηματική πρόταση κρίσεως, μερικής αγνοίας, που εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα qui, εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ παρακειμένου και δηλώνει το πραγματικό.

quae... genuit = δευτερεύουσα αναφορική επιθετική προσδιοριστική πρόταση, προσδιορίζει το terram .Εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ παρακειμένου και δηλώνει πραγματικό γεγονός.

atque... aluit = δευτερεύουσα αναφορική επιθετική προσδιοριστική πρόταση, προσδιορίζει το terram. Εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ παρακειμένου και δηλώνει πραγματικό γεγονός.

non tibi... cecidit? = Ευθεία ερωτηματική πρόταση κρίσεως ολικής άγνοιας, απλή. Δεν εισάγεται με κανένα μόριο, επειδή θέλουμε να δώσουμε έμφαση. Εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ, γιατί εκφράζει κάτι το πραγματικό.

quamvis... perneveras = Δευτερεύουσα επιρρηματική παραχωρητική πρόταση, εκφράζει μια υποθετική κατάσταση που, κι αν δεχτούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Εισάγεται με τον παραχωρητικό σύνδεσμο quamvis, επειδή ακολουθεί επίθετο, και εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ. Η σύνταξη του παραχωρητικού συνδέσμου quamvis με ΟΡΙΣΤΙΚΗ είναι κυρίως ποιητική ή μετακλασική.

Cur... succurrit? = Ευθεία ερωτηματική πρόταση κρίσεως, μερικής αγνοίας, που εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα cur, εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ παρακειμένου και δηλώνει το πραγματικό..

cum.... fuit » = δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον καθαρά χρονικό cum και εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ ιστορικού παρακειμένου, γιατί η πράξη μας ενδιαφέρει μόνο από άποψη χρόνου.

ego nisi peperissem = δευτερεύουσα υποθετική πρόταση. Εισάγεται με το nisi και εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ υπερσυντελίκου.

Υπόθεση Υποτακτική υπερσυντέλικου (Non peperissem)

Απόδοδη Υποτακτική παρατατικού (non oppugnaretur)

Πρόκειται για β΄ είδος, αντίθετο προς το πραγματικό, η υπόθεση αναφέρεται στο παρελθόν και η απόδοση στο παρόν.

nisi... haberem = δευτερεύουσα υποθετική πρόταση. Εισάγεται με το nisi, εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ παρατατικού.

Υπόθεση Υποτακτική παρατατικού (nisi haberem)

Απόδοδη Υποτακτική υπερσυντέλικου (mortua essem)

Πρόκειται για β΄είδος, αντίθετο προς το πραγματικό στο παρόν και μέλλον

si pergis = δευτερεύουσα υποθετική πρόταση. Εισάγεται με το si και εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ ενεστώτα.

Υπόθεση Οριστική ενεστώτα (si pergis)

Απόδοση Οριστική ενεστώτα (manet)

Πρόκειται για α΄ είδος, το πραγματικό, ανοιχτή υπόθεση στο παρόν.

---

[1] Όσο εχθρική και απειλητική κι αν ήταν η διάθεσή σου όταν έφτασες