ΜΑΘΗΜΑ XXXVI LECTIO SEXTA ET TRICESSIMA

ΜΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΔΩΡΟΔΟΚΙΑΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

   Manius Curius Dentatus maxima frugilitate utebatur, quo facilius divitias contemnere posset. Die quodam Samnitium legati ad eum venerunt. Ille se in scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis spectandum praebuit. Samnitium dimnitias contempsit et Samnites paupertatem eius mirati sunt. Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo uteretur, vultum risu solvit et protinus dixit: «Supervacaneae, ne dicam ineptae, legationis ministri, narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem; et mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse ».

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

   Ο Μάνιος Κούριος Δεντάτος ήταν πάρα πολύ ολιγαρκής, για να μπορεί να περιφρονεί ευκολότερα τα πλούτη. Μια μέρα ήλθαν σ` αυτόν απεσταλμένοι των Σαμνιτών. Αυτός παρουσιάστηκε στα μάτια τους καθισμένος δίπλα στη φωτιά σε ένα σκαμνί και τρώγοντας από ένα ξύλινο πιάτο. Περιφρόνησε τα πλούτη των Σαμνιτών και οι Σαμνίτες θαύμασαν τη φτώχεια του. Ενώ δηλαδή του έφεραν από μέρους της πολιτείας τους πολύ χρυσάφι, για να το κάνει ό,τι θέλει, γέλασε μαλακώνοντας το αυστηρό πρόσωπό του κι απάντησε αμέσως: «Μέλη αυτής της περιττής, για να μην πω ανόητης, πρεσβείας, πείτε στους Σαμνίτες πως ο Μάνιος Κούριος προτιμάει να εξουσιάζει τους πλούσιους παρά να γίνει πλούσιος ο ίδιος· και θυμηθείτε πως εμένα ούτε στη μάχη μπορούν να με νικήσουν ούτε με χρήματα να με διαφθείρουν».

Samnites

ΣΥΝΤΑΞΗ
Manius Curius Dentatus: Y στο utebatur
maxima: επιθετικός προσδιορισμός στο frugilitate
frugilitate: Α στο utebatur
utebatur: ρήμα
facilius: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου
divitias: Α στο contemnere
contemnere: τελικό απαρέμφατο, Α στο posset
posset: ρήμα
Die: αφαιρετική του χρόνου
quodam: επιθετικός προσδιορισμός στο die
Samnitium: γενική κτητική (ή υποκειμενιική) στο legati
legati: Υ στο venerunt
ad eum: εμπρόθετος κίνησης σε πρόσωπο
venerunt: ρήμα
Ille: Υ στο praebuit
se: A άμεσο στο praebuit, Y στις μετοχές assidentem, cenantem
in scamno: εμπρόθετος στάσης σε τόπο
assidentem: κατηγορηματική μετοχή από το praebuit,  ως κατηγορούμενο στο se
apud focum: εμπρόθετος τόπου που δηλώνει το πλησίον
ex catillo: εμπρόθετος της προέλευσης
ligneo: επιθετικός προσδιορισμός στο catillo
cenantem: κατηγορηματική μετοχή από το praebuit, ως κατηγορούμενο στο se
eis: A έμμεσο στο praebuit
spectandum: αιτιατική γερουνδιακού που δηλώνει σκοπό στο praebuit και λειτουργεί ως κατηγορηματικός πσοδιορισμός στο se
praebuit: ρήμα
Samnitium: γενική κτητική στο divitias
divitias: Α στο contempsit
contempsit: ρήμα
Samnites: Υ στο mirati sunt
paupertatem: A στο mirati sunt
eius: γενική κτητική στο paupertatem
mirati sunt: ρήμα
ad eum: εμπρόθετος κίνησης σε πρόσωπο (τόπο)
magnum: επιθετικός προσδιορισμός στο pondus
pondus: Α στο attulissent
auri: γενική διαιρετική ή του περιεχομένου στο pondus
publice: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου
missum: επιθετική μετοχή ως επιθετικός προσδιορισμός στο pondus
attulissent: ρήμα
eo: Α στο uteretur
uteretur: ρήμα
vultum: Α στο solvit
risu: αφαιρετική του τρόπου
solvit: ρήμα
protinus: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου
dixit: ρήμα
Supervacaneae: επιθετικός προσδιορισμός στο legationis
dicam: ρήμα
ineptae: επιθετικός προσδιορισμός στο legationis
legationis: γενική αντικειμενική στο ministry
ministri: κλητική προσφώνηση
narrate: ρήμα
Samnitibus: Α έμμεσο στο narrate
Manium Curium: Υ στο malle και στο imperare
malle: ειδικό απαρέμφατο, Α άμεσο στο narrate
locupletibus: Α στο imperare
imperare: τελικό απαρέμφατο, Α στο malle
quam fieri: β΄ όρος σύγκρισης με α΄ όρο το imperare. Εκφέρεται με το quam+ομοιότροπα με τον α΄ όρο (απαρέμφατο). Συγκριτική λέξη είναι το απαρέμφατο malle.

ipsum: Υ στο fieri
fieri: τελικό απαρέμφατο, Α στο malle
locupletem: K στο ipsum
Mementote: ρήμα
me : Υ  των vinci και corrumpi
acie: αφαιρετική οργανική τουτρόπου
vinci: τελικό απαρέμφατο, Υ στο posse
pecunia: αφαιρετική οργανική του μέσου
corrumpi: τελικό απαρέμφατο, Υ στο posse
posse: τελικό απαρέμφατο, Υ στο mementote, απρόσωπο

   ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
  quo facilius divitias contemnere posset: Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση, εκφράζει το σκοπό για τον οποίο γίνεται η πράξη της κύριας πρότασης, εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο quo, επειδή ακολουθεί συγκριτικός βαθμός επιρρήματος (facilius), εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ παρατατικού (posset), γιατί το ρήμα της κύριας πρότασης είναι σε χρόνο ιστορικό (utebatur). Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του τελικού αιτίου στην προσδιοριζόμενη πρόταση.
  cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent: Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια πρόταση δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ (είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου που υπάρχει σ’ αυτήν) υπερσυντέλικου (attulissent), για πράξη προτερόχρονη. Η δευτερεύουσα πρόταση λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στην κύρια πρόταση.
  ut eo uteretur: Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση, εκφράζει το σκοπό για τον οποίο γίνεται η πράξη της πρότασης cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ut, επειδή είναι καταφατική, εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ παρατατικού (uteretur), γιατί το ρήμα της κύριας πρότασης είναι σε χρόνο ιστορικό (attulissent και αυτό από τα solvit, dixit). Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του τελικού αιτίου στην προσδιοριζόμενη πρόταση.
  ne dicam ineptae: Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση παρενθεντική πρόταση Εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ne, επειδή είναι αρνητική. Εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ενεστώτα, γιατί το ρήμα της κύριας πρότασης είναι σε χρόνο αρκτικό (narrate). Δηλώνει σκοπό στο παρόν-μέλλον. Ισχύει ιδιομορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του τελικού αιτίου στην προσδιοριζόμενη πρόταση. ολοκληρωμένη θα ήταν: ne dicam vos ministros ineptae legationis esse.