Κυριακή 6 Φεβρουαρίου 2011

ΜΑΘΗΜΑ ΧΧV LECTIO QUINTA ET VICESSIMA

ΠΩΣ ΕΝΑ ΣΥΚΟ ΣΤΑΘΗΚΕ ΑΦΟΡΜΗ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΕΙ Η ΚΑΡΧΗΔΟΝΑ
Marcus Porcius Cato

ΚΕΙΜΕΝΟ 25
Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine ostendensque patribus «Interrogo vos» inquit «quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore». Cum omnes recentem esse dixissent, «Atqui ante tertium diem» inquit «scitote decerptam esse Carthagine. Tam prope a muris habemus hostem! Itaque cavete periculum, tutamini patriam. Opibus urbis nolite confidere. Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite. Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis. Mementote rem publicam in extremo discrimine quondam fuisse !» Statimque sumptum est Punicum bellum tertium, quo Carthago deleta est.

Carthago
   ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

   Κάποια μέρα ο Κάτωνας έφερε στη Σύγκλητο[1] από την Καρχηδόνα ένα σύκο πρώιμο και δείχνοντάς το στους Συγκλητικούς είπε: «Σας ρωτώ(να μου πείτε), πότε νομίζετε πως το σύκο αυτό κόπηκε από το δέντρο». Όταν όλοι απάντησαν πως ήταν φρέσκο, αυτός συνέχισε: «Κι όμως, μάθετε πως κόπηκε στην Καρχηδόνα πριν τρεις ημέρες. Τόσο κοντά στα τείχη μας έχουμε τον εχθρό! Φυλαχθείτε, λοιπόν, από τον κίνδυνο και προστατέψτε την πατρίδα. Μη στηρίζεστε στις δυνάμεις της Ρώμης. Να αποβάλετε[2] την υπερβολική σας αυτοπεποίθηση. Μην πιστέψετε πως θα ενδιαφερθεί κανείς για την πατρίδα, αν εσείς οι ίδιοι δε φροντίσετε γι’ αυτή. Θυμηθείτε πως κάποτε η πατρίδα μας βρέθηκε στον έσχατο κίνδυνο!»[3]. Κι αμέσως (οι Ρωμαίοι) ξεκίνησαν τον τρίτο Καρχηδονιακό πόλεμο, στη διάρκεια του οποίου καταστράφηκε η Καρχηδόνα.

ΣΥΝΤΑΞΗ
Cato: Υ στο attulit
attulit: ρήμα
quodam: επιθετικός προσδιορισμός στο die
die: αφαιρετική του χρόνου
in curiam: εμπρόθετος προσδιορισμός του τόπου
ficum: Α στο attulit
praecocem: επιθετικός  προσδιορισμός στο ficum
ex Carthagine: εμπρόθετος προσδιορισμός της προέλευσης
ostendens(que): χρονική μετοχή από το inquit
patribus: έμμεσο Α στο ostendens
Interrogo: ρήμα
vos: άμεσο Α στο interrogo. Έμμεσο είναι η πλάγια ερωτηματική
inquit: ρήμα
quando: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου
hanc: επιθετικός προσδιορισμός στο ficum
ficum: Υ στο decerptam esse
decerptam esse: ειδικό απαρέμφατο, Α στο putetis
putetis: ρήμα
ex arbore: εμπρόθετος προσδιορισμός της προέλευσης (απομάκρυνσης)
omnes: Υ στο dixissent
recentem: Κ στο ficum
esse: ειδικό απαρέμφατο, A στο dixissent
dixissent: ρήμα
ante diem: εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου
tertium: επιθετικός προσδιορισμός στο diem
inquit: ρήμα
scitote: ρήμα
decerptam esse: ειδικό απαρέμφατο, Α στο scitote
Carthagine: αφαιρετική στάσης σε τόπο
Tam: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού
prope: επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου
a muris: εμπρόθετος προσδιορισμός του τόπου, αφετηρία
habemus: ρήμα
hostem: Α στο habemus
Cavete: ρήμα
periculum: Α στο cavete
tutamini: ρήμα
patriam: Α στο tutamini
Opibus: αφαιρετική του μέσου στο confidere
urbis: γενική κτητική στο opibus
nolite: ρήμα
confidere: τελικό απαρέμφατο, Α στο nolite
fiduciam: A στο deponite
quae: Y στο est
nimia: Κ στο quae
vobis: δοτική προσωπική κτητική
est: ρήμα
deponite: ρήμα
Neminem: Υ στο consulturum esse
credideritis: ρήμα
patriae: δοτική προσωπική χαριστική
consulturum esse: ειδικό απαρέμφατο, Α στο credideritis
vos: Y στο consulueritis
ipsiεπιθετικός προσδιορισμός στο vos
patriae: δοτική προσωπική χαριστική
consulueritis: ρήμα
Mementote: ρήμα
rem publicam: Υ στο fuisse
in discrimine : εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης
extremο: επιθετικός προσδιορισμός στο discrimine
quondam: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου
fuisse: ειδικό απαρέμφατο, Α στο mementote
Statim(que): επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου
sumptum est: ρήμα
Punicum: επιθετικός προσδιορισμός στο bellum
bellum: Y στο sumptum est
tertium: επιθετικός προσδιορισμός στο bellum
quo: αφαιρετική του χρόνου
Carthago: Υ στο deleta est
deleta est: ρήμα

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ:
1. quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore: Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής άγνοιας απλή. Εισάγεται με την ερωτηματικό επίρρημα quando. Εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης, χρόνου ενεστώτα (putetis), γιατί εξαρτάται από ρήμα χρόνου ενεστώτα (interrogo) και γιατί δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν. Ισοδυναμεί με ουσιαστικό και λειτουργεί ως αντικείμενο του interrogo.
2. Cum omnes recentem esse dixissent: Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια πρόταση δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ (είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου που υπάρχει σ’ αυτήν) υπερσυντέλικου (dixisset), για πράξη προτερόχρονη.
3. quae nimia vobis est: Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική προσδιοριστική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae, εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ (est), γιατί δηλώνει το πραγματικό, προσδιορίζει τη λέξη Fiduciam.
4. nisi vos ipsi patriae consulueritis: Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση, εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο nisi, επειδή είναι αρνητική. Εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ (λόγω ένταξής της στον πλάγιο λόγο) παρακειμένου (consulueritis).
5. quo Carthago deleta est: Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική προσδιοριστική πρόταση. Εισάγεται με το αναφορικό τοπικό επίρρημα quo, εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ (deleta est), γιατί δηλώνει το πραγματικό, προσδιορίζει τη λέξη bellum.


[1] στο Βουλευτήριο
[2] Να αφήσετε κατά μέρος
[3] διέτρεξε τον έσχατο κίνδυνο

Σάββατο 5 Φεβρουαρίου 2011

ΜΑΘΗΜΑ ΧΧΙV LECTIO QUARTA ET VICESSIMA

 ΤΟ ΠΑΘΗΜΑ ΕΝΟΣ ΨΕΥΤΗ
P. Cornelius Nasica
ΚΕΙΜΕΝΟ 24
Cum P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venisset eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse, Nasica sensit illam domini iussu id dixisse et illum intus esse. Accipe nunc quid postea Nasica fecerit. Paucis post diebus cum Ennius ad Nasicam venisset et eum a ianua quaereret, exclamavit Nasica se domi non esse, etsi domi erat. Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur: «Quid?» inquit «Ego non cognosco vocem tuam?» Visne scire quid Nasica responderit? «Homo es impudens. Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse; tu mihi ipsi non credis?»

Ennius
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

   Σαν πήγε ο Πόπλιος Κορνήλιος Νασικάς στον ποιητή Έννιο και τον ζητούσε από την πόρτα, η υπηρέτριά του του είπε ότι δεν ήταν σπίτι. (Τότε)ο Νασικάς κατάλαβε πως του απάντησε έτσι με διαταγή του αφεντικού της και πως ο Έννιος ήταν μέσα. Άκου[1] τώρα τι έκανε μετά ο Νασικάς. Σαν ήρθε λίγες μέρες αργότερα ο Έννιος στον Νασικά και τον ζητούσε από την πόρτα, ο Νασικάς φώναξε ότι δεν ήταν στο σπίτι, παρόλο που ήταν. Τότε ο Έννιος αγανακτισμένος που ο Νασικάς έλεγε ψέματα τόσο φανερά, του είπε: «Τι λοιπόν; Δε γνωρίζω τη φωνή σου;» Θέλεις να μάθεις τι απάντησε ο Νασικάς; «Είσαι αναιδής άνθρωπος. Όταν σε ζητούσα εγώ, πίστεψα την υπηρέτριά σου πως δεν ήσουν σπίτι. Εσύ δεν πιστεύεις εμένα τον ίδιο;»

ΣΥΝΤΑΞΗ
P. Cornelius Nasica: Υ στο venisset
ad Ennium: εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης σε πρόσωπο
poetam: παράθεση στο Ennium
venisset: ρήμα
ei(que): αντικείμενο στο dixisset, Υ του queqerenti
ab ostio: εμπρόθετος προσδιορισμός του τόπου
quaerenti: επιθετική μετοχή συνημμένη στο ei(que)
Ennium: Α στο quaerenti
ancilla: Υ στο dixisset
dixisset: ρήμα
eum: Υ στο non esse
domi: γενική τοπική ως επιρρηματικός προσδιορισμός, δηλώνει στάση σε τόπο
non esse: ειδικό απαρέμφατο, Α στο dixisset
Nasica: Υ στο sensit
sensit: ρήμα
illam: Υ του dixisse
domini: γενική υποκειμενική στο iussu
iussu: αφαιρετική της αιτίας (εσωτερικό αίτιο)
id: Α στο dixisse
dixisse: ειδικό απαρέμφατο, Α στο sensit
illum: Υ του esse
intus: επιρρηματικός προσδιορισμός στάσης σε τόπο
esse: ειδικό απαρέμφατο, Α στο sensit
Accipe : ρήμα
nunc: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου
quid: Α στο fecerit
postea: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου
Nasica: Υ στο fecerit
fecerit: ρήμα
paucis: επιθετικός προσδιορισμός στο diebus
post : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου
diebus: αφαιρετική του μέτρου
Ennius: Υ στο venisset
ad Nasicam: εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης σε πρόσωπο
venisset: ρήμα
eum: Α στο queqereret
a ianua: εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο
quaereret: ρήμα
exclamavit: ρήμα
Nasica: Υ στο exclamavit
se: Υ στο non esse
domi: γενική τοπική ως επιρρηματικός προσδιορισμός, δηλώνει στάση σε τόπο
non esse: ειδικό απαρέμφατο, Α στο exclamavit
domi: επιρρηματικός προσδιορισμός της στάσης σε τόπο
erat: ρήμα
Tum: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου
Ennius: Υ στο inquit ( και στο indignatus)
indignatus: αιτιολογική μετοχή συνημένη στο Ennius
Nasica: Υ στο mentiebatur
tam: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού
aperte: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου
mentiebatur : ρήμα

quid: Α στο εννοούμενο dicis
 inquit: ρήμα
Ego: Υ στο non cognosco
non cognosco: ρήμα
vocem: Α στο cognosco
tuam: επιθετικός προσδιορισμός στο vocem
Visne: ρήμα
scire: τελικό απαρέμφατο, Α στο visne
quid: Α στο responderit
Nasica: Y στο responderit
responderit: ρήμα
Homo: Κ στο tu
es: ρήμα
impudens: επιθετικός προσδιορισμός στο homo
Ego: Y στο quaererem
te: A στο quaererem
quaererem: ρήμα
ancillae: έμμεσο Α στο credidi
tuae: επιθετικός προσδιορισμός στο ancillae
credidi: ρήμα
te: Υ του non esse
domi: γενική τοπική ως επιρρηματικός προσδιορισμός, δηλώνει στάση σε τόπο
non esse: ειδικό απαρέμφατο, Α στο credidi
tu: Υ στο non credis
mihi: Α στο non credis
ipsi: επιθετικός προσδιορισμός στο mihi
non credis: ρήμα

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ:
1. Cum P. Cornelius… venisset eique… dixisset… esse: Δευτερεύουσες επιρρηματικές χρονικές προτάσεις, εισάγονται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια πρόταση δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρονται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ (είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου που υπάρχει σ’ αυτήν) υπερσυντέλικου (venisset/dixisset), για πράξη προτερόχρονη.
2. quid postea Nasica fecerit: Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής άγνοιας απλή. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid. Εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης, χρόνου παρακειμένου (fecerit), γιατί εξαρτάται από ρήμα χρόνου ενεστώτα (Accipe) και γιατί δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν. Ισοδυναμεί με ουσιαστικό και λειτουργεί ως αντικείμενο του accipe.
3. Paucis… cum venisset: Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια πρόταση δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ (είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου που υπάρχει σ’ αυτήν) υπερσυντέλικου (venisset), για πράξη προτερόχρονη.
4. et (cum) eum a ianua quaeqereret: Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια πρόταση δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ (είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου που υπάρχει σ’ αυτήν) παρατατικού (quaeqereret), για πράξη σύχρονη.
5. etsi domi erat: Δευτερεύουσα επιρρηματική εναντιωματική πρόταση, εκφράζει μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi και εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ παρατατικού, γιατί δηλώνει το πραγματικό.
6. quod Nasica… mentiebatur: Δευτερεύουσα ουσιαστική αιτιολογική πρόταση, δηλώνει την αιτία του περιεχομένου της μετοχής indignatus, εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod και εκφέρεται με ΟΡΙΣΤΙΚΗ, επειδή η αιτιολογία είναι αντικειμενικά αποδεκτή. Λειτουργεί ως αντικείμενο στο indignatus.
7. quid Nasica responderit: Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής άγνοιας απλή. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid. Εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης, χρόνου παρακειμένου (responderit), γιατί εξαρτάται από  το απαρέμφατο (scire) που εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (vis: ενεστώτας) και γιατί δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν. Ισοδυναμεί με ουσιαστικό και λειτουργεί ως αντικείμενο στο scire.
8. Ego cum te quaererem: Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια πρόταση δημιουργώντας ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ (είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου που υπάρχει σ’ αυτήν) παρατατικού (quaererem), για πράξη σύγχρονη.


[1] μάθε